Ως οστεοπόρωση ορίζεται μία συστηματική σκελετική νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής του οστίτη ιστού, με αποτέλεσμα τη μειωμένη μηχανική αντοχή των οστών και το αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων.
Είναι μία συχνή πάθηση σε άντρες και γυναίκες μετά την ηλικία των 50 ετών με αυξημένη συχνότητα στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Η στάση του σώματος αλλάζει, κυρτώνει, συχνά γίνεται άκαμπτο, τα κόκκαλα γίνονται πιο εύθραυστα και σπάζουν με εκπληκτική ευκολία.
- Μέχρι την ηλικία των 30 ετών κάθε άνθρωπος μεγιστοποιεί την οστική πυκνότητα βάσει της κληρονομικότητας, της πρόσληψης ασβεστίου και βιταμίνης D, της άσκησης.
Από τη μέγιστη οστική πυκνότητα που επιτεύχθηκε έως τα 30, με τη πάροδο των χρόνων και την αύξηση της ηλικίας, όπως επίσης και άλλων παραγόντων, προκύπτει διαφόρου βαθμού μείωση οστικής μάζας, που χαρακτηρίζεται από οστεοπενία έως οστεοπόρωση. Τέτοιοι παράγοντες είναι η κληρονομικότητα, η πρόωρη εμμηνόπαυση, η διαιτητική πρόσληψη και βαθμός απορρόφησης ασβεστίου και βιταμίνης D, η άσκηση και η συνύπαρξη ασθενειών και λήψη φαρμάκων.
- Κύηση και γαλουχία: Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της γαλουχίας ο μεταβολισμός της μητέρας προσαρμόζεται έτσι ώστε να αυξήσει τη παροχή ασβεστίου προς το έμβρυο. Αν η κατάσταση αυτή δεν συνοδεύεται από ανάλογη διατροφική υποστήριξη με ασβέστιο μπορεί να προκληθεί οστεοπενία ή οστεοπόρωση .
- Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ της οστεοπενίας ή της οστεοπόρωσης γίνεται με τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας που είναι μία πολύ απλή και ανώδυνη απεικονιστική εξέταση. Η μέτρηση συνήθως γίνεται στη σπονδυλική στήλη ή στο ισχίο.
Πότε πρέπει να γίνεται η μέτρηση οστικής πυκνότητας; Μετεμμηνοπαυσιακά στις γυναίκες (τότε εμφανίζεται ταχεία αύξηση της οστικής απώλειας), μετά τα 65 στους άντρες και ασχέτου ηλικίας όταν συνυπάρχουν επιβαρυντικοί παράγοντες, για παράδειγμα λήψη φαρμάκων όπως κορτιζόνη.
- Στα πλαίσια της ΠΡΟΛΗΨΗΣ της οστεοπόρωσης εστιάζουμε στους μεταβλητούς παράγοντες (η κληρονομικότητα και η ηλικία είναι μη μεταβλητοί):
- Καθημερινή λήψη ασβεστίου και βιταμίνης D ανάλογα με το φύλλο και την ηλικία.
Τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο:
Γάλα, γιαούρτι, κίτρινα και άσπρα τυριά (όχι φέτα λόγω του αλατιού) πορτοκάλι, σύκο μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια βρυξελλών, μαρούλι, σπανάκι, φασόλια σολομός, σαρδέλες, γαύρος, μικρά ψάρια με τα οστά, τόνος αμύγδαλα, καρύδια, σουσάμι αυγό
- Μειωμένη πρόσληψη αλατιού με τις τροφές (γιατί το νάτριο κατά την νεφρική αποβολή του παρασύρει και ασβέστιο).
- Φροντίζουμε να βγαίνουμε καθημερινά για τουλάχιστον δέκα λεπτά στον ήλιο για τη σύνθεση της βιταμίνης D.
- Άσκηση αναλόγως την ηλικία και τις συνοδές παθήσεις (όπως γρήγορη βάδιση , αεροβική άσκηση και τα άλματα που φαίνεται να μειώνουν και να προλαμβάνουν τη μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση). Η άσκηση βοηθάει επίσης στην ενδυνάμωση του μυϊκού συστήματος που εξασφαλίζει καλύτερη ισορροπία για την πρόληψη των πτώσεων και στήριξη και προστασία των οστών σε περίπτωση πτώσης για την πρόληψη κατάγματος .
- Διατήρηση κανονικού σωματικού βάρους.
- Αποφυγή καπνίσματος, αυξημένης κατανάλωσης αλκοόλ.
- Παρακολούθηση από τον ειδικό σε περίπτωση λήψης φαρμάκων που επιδεινώνουν τη μείωση οστικής πυκνότητας όπως κορτιζόνη .
- Ο σημαντικότερος λόγος που μας αφορά η οστεοπόρωση είναι ο αυξημένος καταγματικός κίνδυνος σε περίπτωση πτώσης. Έρευνες μας δείχνουν πως 1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 8 άντρες άνω των 50 ετών θα υποστούν σίγουρα οστεοπορωτικό κάταγμα.
Τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης σπάνια είναι αποτέλεσμα εξωτερικών τραυματισμών. Τα κατάγματα αυτά συνήθως προκαλούνται από συμπιεστική φόρτιση στη σπονδυλική στήλη που σχετίζεται με τέντωμα ή αλλαγή θέσης.
Το κάταγμα του αυχένα του μηριαίου οστού είναι η σοβαρότερη οστική κάκωση που μπορεί να συμβεί σε οστεοπορωτικούς ασθενείς.
Στους παράγοντες κινδύνου για πτώση συγκαταλέγονται η διαταραχή της όρασης , η μειωμένη μυϊκή ισχύς και ισορροπία, η συνέργεια διαφόρων φαρμάκων κ.α. Οι παράγοντες κινδύνου δρουν αθροιστικά.
Η πρόληψη των πτώσεων και επομένως και των καταγμάτων συνίσταται :
- στην συμμετοχή σε χρόνια προγράμματα άσκησης με σκοπό την βελτίωση της ισορροπίας, τον νευρομυϊκό συντονισμό, τη μυϊκή δύναμη, τον χρόνο αντίδρασης στο εξωτερικό ερέθισμα, την προστατευτική δράση κατά τη πτώση.
- Έλεγχος και ρύθμιση των ψυχοφαρμάκων για τη βελτίωση της αντίδρασης στα εξωτερικά ερεθίσματα.
- Έλεγχος και ρύθμιση όρασης και ακοής.
Εργοθεραπευτικές παρεμβάσεις στο περιβάλλον διαβίωσης ηλικιωμένων ατόμων όπως απομάκρυνση επίπλων και ταπήτων που εμποδίζουν την κυκλοφορία στο χώρο, τοποθέτηση αντιολισθητικών ταινιών στις σκάλες, φωτισμός κατά τη διάρκεια της νύχτας κ.α.
